E-edukacja – bez kadry nie da rady

Gazeta Prawna (5.01.2012) opublikowała wyniki badań wśród studentów nt. kształcenia online. Oczywiście jak to w Polsce: tragedia… Jedna uwaga na początek – jak nie lubię teorii spiskowych, tak muszę zauważyć, że badanie przeprowadzono na zlecenie Polish Open University, a ci są delegaturą brytyjskiego Open University. Ci z kolei to światowi liderzy w e-learningu, stacjonarnym czy mobilnym, wiec możemy się spodziewać, iż co ma Anglia to również ma ich polska placówka. Stąd wynik badań nobilituje POU. Zbieg okoliczności??

Wg. Gazety Prawnej tylko kilkanaście procent z polskich 460 uczelni oferuje studia przez Internet. Ciekawi mnie jak oni to definiują? Czy piszą o pełnych programach czy o elektronicznym wspieraniu dydaktyki (dodatkowe materiały/zajęcia), itd.? GP twierdzi, że:
„Czego oczekują żacy od tej formy kształcenia? 78 proc. ankietowanych uznało, że wykładowcy powinni wykorzystywać interaktywne narzędzia po to, by skupić uwagę studentów przez cały czas trwania zajęć. Ponadto ten model nauczania powinien zapewniać stały kontakt z wykładowcą i dostęp do nieograniczonej liczby konsultacji po zajęciach. Sześciu na dziesięciu zapytanych studentów uważa, że studia online powinny być równoważne ze studiami w trybie stacjonarnym, a zatem zakres przerabianego materiału musi być identyczny, podobnie jak wymagania co do zaliczeń i egzaminów.”
Skupianie uwagi, czyli wykorzystanie multimediów podczas wykładu – trochę coś innego od e-edukacji. Po prostu trzeba mieć rzutnik, komputer i notatki lub materiały gotowe w MS Office. Jakoś łatwo zrobić wrażenie na polskich studentach ;p

Stały kontakt z wykładowcą, to jak rozumiem wykładowca dostępny 24/7, odbierający maile, smsy nawet w wannie. Troche niedokładne, bo jeżeli chodzi o wykaldowce dostępnego na forach o określonej godzinie (synchroniczny e-learning), to oczywiście się zgadzam, ale jeżeli system jest asynchroniczny, to studenci oczekują zbyt dużo (typowe uprzykrzanie się klienta, który do końca nie wie czego chce).

Najbardziej mnie śmieszy to marzenie o długości trwania studiów: osobiście jestem zwolennikiem WYDŁUŻANIA studiów nie-stacjonarnych tak by ilość godzin, pracy, nauki, myślenia zawsze była równa. Zaoczne powinny trwać 150-200% semestrów dziennych, wiec i online powinny trwać trochę dłużej – nie ma zamiennika do kontaktu z dobrym wykładowcą.

Praktycznie każda polska uczelnia dużo mówi o e-learningu, rektorzy podniecają się jego potencjałem. Niektóre wydały ogrom kasy na budowanie swoich platform. Po co? Skoro istnieją światowi liderzy, to po co budować cienką kopię, skoro można wdrożyć nawet DARMOWE rozwiązanie o niebo lepsze od tego co lokalni informatycy mogą wymyśleć? Myślę, że to typowa polska nad-ambicja, by mieć cos swojego, oraz nierealizowalne marzenie, by akurat „mój” produkt okazał się żyłą złota. Ego wygrywa z rozumem (i rachunkiem ekonomicznym).

Posiadanie platformy nie oznacza natychmiastowego sukcesu, ponieważ trzeba mieć ciekawy produkt – kierunek, specjalność, program podyplomowy. Dla niego należy znaleźć rynek (raczej segment), który doceni możliwość zdobywania wiedzy z dala od uczelni, oraz dobrze ten produkt wycenić.

W przypadku programów synchronicznych oraz asynchronicznych, największym wyzwaniem jest „głęboka zawartość” – materiały do przedmiotów, testy, egzaminy, dodatkowe dane, linki do reszty świata. Czyli ogrom pracy włożony przez wykładowcę w każdy przedmiot (a piszę z perspektywy zrobienia 12 rożnych na mojego Moodle’a). I tutaj wykładają się uczelnie, nie potrafiące zmotywować kadrę do włożenia ogromnego wysiłku i przygotowania przedmiotu lepiej niż robią to do zajęć face-to-face – na wykładzie można nadrobić gadką, przykładami, aktywować słuchaczy, brać od nich przykłady lub problemy. Online to wszystko musi być przemyślane, przeanalizowane, zaplanowane i rozpisane zawczasu.

Jak się motywuje wykładowcę? Pieniędzmi (żywa gotówka), redukcja godzin (przeliczniki), awansami. Na pewno nie można go zastraszyć do przygotowania dobrego e-przedmiotu, ponieważ są to inteligentni ludzie i wyłgają się minimalistycznym „niczym” czyli wklejeniem przeczesanych notatek. E-przedmioty to kapitał intelektualny (IC) każdego z nich, i będą go bronić lub oddadzą za godną rekompensatę.

Dlaczego ja przeniosłem swoje przedmioty na prywatnego Moodle’a? Ponieważ nie miałem gwarancji, że wieloletnie wysiłki nie zostaną ukradzione przez chciwą uczelnie, desperacko szukającą źródeł dochodów, ale bez szanowania wykładowców i ich pracy.

Gdy dodamy do tego wymagania czasowe programów synchronicznych, nowoczesne uczelnie musza poważnie zastanowić się nad segregacją kadry: na tych, którzy będą pracowali głównie online, wspierając studentów, prowadząc zajęcia, oraz na tych którzy będą uczyli fizycznie. Nie jest to tylko kwestia możliwości czasowych – wykładowcy to ludzie i każdy ma inne predyspozycje. Nie którzy brylują na wykładach, inni na ćwiczeniach, a jeszcze inni są kiepscy ale nikomu nie chce się ich wyrzucić. Jeszcze inni są niesamowici za stołem, klepiąc na klawiaturze lub czatując.

Tylko, kto ma zbudować system w którym online jest oddzielne i uczą go inni ludzie, skoro naboru kadry dokonują wyłącznie ci mocno uczepieni smutnej polskiej rzeczywistości?

I tu tkwi sedno artykułu z GP – studenci oczekują pojawienia się nauczyciela 2.0, e-nauczyciela, a ten nie pasuje do zmumifikowanej polskiej kultury akademickiej i ona może go w całkowicie… nie zauważyć / nie rozpoznać.

E-edukacja – ogólnopolski standard platform i przedmiotów

Ministerstwo Nauki rozdaje kasę na dziesiątki rożnych projektów, od ośrodków wiodących po fundowanie kobietom naukowcom rożnych nagród. Jednym z najważniejszych tematów współczesności jest gospodarka oparta na wiedzy oraz wynikająca z niej waga systemów informatycznych, niezbędnych w efektywnym kształceniu kadr (przez cale życie, itp.).
O wadze sprawnej i kompetentnej kadry, pisałem wcześniej.
.
Wszystkie uczelnie aspirują do wykorzystania e-learningu (e-edukacja po naszemu) w codziennych zajęciach, pozyskiwaniu nowych klientów lub (czasami) do wyciągnięcia kasy z Unii na „budowę i rozwój platform e-learningowych wspierających proces dydaktyczny”. Codziennie zastanawiam się po co unia ciągle daje na to kasę, zamiast kupić na własność jeden system i dawać za darmo każdemu kto składa taki właśnie wniosek. Po co odkrywać odkryte i wymyślać wymyślone (poza wyciąganiem kasy dla siebie i znajomków)?
.
I tutaj mamy pytanie do Ministerstwa. Jeżeli chce rozbudować e-learning (e-edukacja) w Polsce, to dlaczego:
1. Nie kupi jednego spójnego, ogólnonarodowego systemu informatycznego, który mogłoby rozdawać każdej polskiej uczelni śniącej o cudach edukowania na odległość obywateli Burkina Faso lub Krynicy (górskiej lub morskiej)?
Jeżeli musi być cos „naszego” to niech w końcu rozpisze konkurs na jeden, jedyny, logiczny, ładny, sprawny i skuteczny system E-L. Niech się polscy informatycy natrudzą, nawet jako zespół prze-kozaków z rożnych uczelni („best of the best of who didn’t run to Silicon Valley”). Wsadzamy wtedy system na ministerialny serwer i każda szkoła zakłada co chce i robi co chce.
A mając jeden, wspólny system (lub nawet bez niego)…
.
2. Nie ogłosi konkursu na e-przedmioty?
W każdym programie, nawet po uwzględnieniu zróżnicowania wynikającego z KRK i efektów kształcenia, można znaleźć wspólny trzon przedmiotowy. Na 2000 godzin licencjata, niech będzie to 600-900 godzin rzeczy, które muszą być zrobione by absolwent posiadł odpowiednią wiedzę i osiągnął oczekiwane efekty. Na ministerialnej stronie mamy 118 programów wg nazw i zawartości, a więc konkurs mógłby mieć zakres 600h/30h x118 (średnia wielkość wspólnego trzonu / średnia wielkość przedmiotu w semestrze X ilość istniejących aktualnie programów studiów). I robi nam się konkurs na przygotowanie 2360 przedmiotów. Co rozumiem przez przedmiot?
– dokładny sylabus zgodny z międzynarodowymi standardami;
– rozpisane efekty kształcenia;
– rozpisana struktura (tematyka zajęć, ćwiczeń);
– przygotowanie zawartości do każdych zajęć (notatki, opisy, itd.);
– przygotowanie systemów sprawdzających wiedze (np. samo-testowanie się studenta, nie będące uznana forma zaliczenia);
– przedstawienie indykatywnych sposobów zaliczania;
– listy podręczników (obowiązkowych i uzupełniających) oraz artykułów i innych źródeł (stron WWW, itp.);
– materiałów dodatkowych, np. pisanych specjalnie studiów przypadku (na nie może być oddzielny konkurs, jak robi to Emerald);
.
Wygrywający autor (lub konsorcjum) zyskiwałby nie tylko uznanie jako „debesciak” oraz nagrodę pieniężną (w końcu następowałoby przeniesienie praw autorskich na MNiSW), ale i powinien otrzymać dofinansowanie (np. w formie grantu na 3 lata) by ciągle dopracowywać, unowocześniać i rozszerzać zawartość przedmiotu.
.
Uczelnie, wykładowcy i studenci zyskiwaliby monoteistyczną wykładnię wiedzy z danego tematu (zamiast kilkunastu książek na ten sam temat, ciut inaczej napisanych), zaś Ministerstwo pogłębiłby swoje zaangażowanie w kwestie jakości programów i dydaktyki poprzez fundowanie, rozwijanie i udostępnianie „best practice”.
.
Ten sam system uprościłby życie na poziomie Min.Edukacji, nie potrafiącego pogodzić reformy, wiecznych zmian podręczników i stałej wysokości ich cen, oraz e-learningu jako jedynej alternatywy od tego całego bajzlu.
.
No ale żyjemy w Polsce, wiec dlaczego miałoby nam być łatwiej?